NÂNG CAO TÍNH CHỦ ĐỘNG VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA SINH VIÊN TRONG HỌC TẬP

Tính tự chủ và tự chịu trách nhiệm của sinh viên là một yếu tố rất quan trọng trong quá trình học. Nó là một trong những nhân tố quyết định sự thành công của quá trình học tập ở bậc Đại học. Tuy nhiên, tính chủ động và tự chịu trách nhiệm lại không phải là tính có sẵn mà nó cần phải được rèn luyện và hình thành trong quá trình học tập.

1. Đặc điểm tình hình

Tính chủ động hay tự chủ là khả năng tự quyết định, tự định hướng trong học tập, công việc và cuộc sống mà không cần sự can thiệp, giám sát hay sự hỗ trợ quá mức từ bên ngoài. Sinh viên có tính tự chủ sẽ có khả năng lập kế hoạch, quản lý thời gian, tự học, tự nghiên cứu và tự giải quyết các vấn đề một cách độc lập, sáng tạo. Họ không phụ thuộc vào sự giám sát của thầy cô, gia đình hay bạn bè để hoàn thành công việc.

Tính tự chủ là yếu tố quan trọng giúp sinh viên phát triển khả năng tự học, từ đó nâng cao kiến thức chuyên môn và kỹ năng mềm.

Tính tự chịu trách nhiệm là khả năng nhận thức và chấp nhận trách nhiệm về hành động của bản thân, bao gồm cả thành công và thất bại. Sinh viên có tính tự chịu trách nhiệm không đổ lỗi cho hoàn cảnh hay người khác mà sẵn sàng nhận trách nhiệm về những quyết định, hành động của mình. Điều này bao gồm cả việc hoàn thành bài vở đúng hạn, tham gia đầy đủ các hoạt động học tập và không ngừng cải thiện bản thân.

Tính tự chịu trách nhiệm cũng liên quan đến việc sinh viên có khả năng đối mặt với các kết quả từ những quyết định của mình, học hỏi từ những thất bại và sửa chữa những sai sót để tiến bộ hơn.

Trường Đại học Sao Đỏ được nâng cấp từ trường cao đẳng Công nghiệp Sao Đỏ từ năm 2010. Trải qua gần 15 năm, đến nay số lượng sinh viên của Nhà trường không ngừng tăng sau mỗi khóa. Sinh viên của trường đến từ các địa phương lân cận và trong tỉnh với nguồn đầu vào là các trường cấp 3 và trung tâm giáo dục thường xuyên. Một thực tế phải thừa nhận là mặt bằng chung chất lượng đầu vào của sinh viên Nhà trường là không cao. Đây là yếu tố có ảnh hưởng khá lớn đến quá trình học tập, rèn luyện của sinh viên Nhà trường.

Thông qua quá trình giảng dạy và làm công tác giáo viên chủ nhiệm, bản thân thôi nhận thấy sinh viên Nhà trường đa phần đều có ý thức tốt. Tuy nhiên, tính chủ động của sinh viên Nhà trường lại chưa cao. Phần lớn các em là chưa chủ động tiếp cận các thông tin liên quan đến học tập, rèn luyện hay chủ động tham gia các hoạt động học thuật, ngoại khóa. Trong học tập sinh viên vẫn chủ yếu dựa vào sự phân công giao nhiệm vụ của giảng viên, không chủ động tìm kiếm tài liệu, kiến thức. Tâm lý học chỉ để qua môn vẫn còn phổ biến ở nhiều sinh viên, không nhiều sinh viên có tâm lý muốn tìm hiểu sâu về chuyên môn lĩnh vực mình đang theo học. Nhiều sinh viên cũng không quan tâm đến các kế hoạch liên quan đến học tập mà vẫn ỉ lại dựa vào sự nhắc nhở của giáo viên chủ nhiệm, cán sự lớp hoặc bạn bè. Thậm chí, nhiều sinh viên còn không quan tâm đến những kênh thông tin của lớp, khoa hay Nhà trường, không đọc tin, tắt thông báo ở các nhóm của lớp, học phần. Từ đó dẫn đến việc không thực hiện các nhiệm vụ hoặc thực hiện chậm, muộn; thường xuyên phải để người khác trực tiếp nhắc nhở.

Bên cạnh đó, sinh viên Nhà trường cũng còn thiếu và yếu kỹ năng quản lý thời gian và công việc. Điều này dẫn đến việc phân bổ thời gian cho các hoạt động học tập, vui chơi, sinh hoạt thiếu khoa học, chồng chéo. Ví dụ như dành quá nhiều thời gian cho các hoạt động chơi game online, mạng xã hội, làm thêm mà bỏ bê việc học tập.

Về tính tự chịu trách nhiệm thì sinh viên Việt Nam nói chung và sinh viên Nhà trường nói riêng vẫn còn có khuynh hướng đổ lỗi cho người khác như thầy cô, bạn bè, gia đình khi không đạt được kết quả như mong muốn. Tư tưởng học đi học là vì bố mẹ, học vì thầy cô thúc ép vẫn còn tồn tại trong một bộ phận không nhỏ sinh viên. Nguyên nhân của hiện tượng này là do truyền thống nền giáo dục Việt Nam, khi mà giáo viên có xu hướng kiểm tra, giám sát quá mức và chịu trách nhiệm chính cho việc học của sinh viên, thì khả năng tự chịu trách nhiệm của sinh viên không được phát triển đầy đủ.

2. Giải pháp nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm

Về phía nhà trường: Tạo ra nhiều hoạt động cả về ngoại khóa lẫn học thuật để sinh viên có điều kiện tham gia phát huy tối đa năng lực, sở trường của bản thân. Có những quy chế khuyến khích động viên hợp lý các sinh viên tham gia các hoạt động đó. Xây dựng các kênh thông tin phù hợp với thị hiếu của giới trẻ để thu hút sinh viên, qua đó truyền đạt được những vấn đề mà Nhà trường muốn sinh viên tiếp thu.

Về phía giảng viên: Cần đổi mới phương pháp giảng dạy, đánh giá theo hướng hạn chế các hình thức học thuộc, chép bài, đẩy mạnh các phương pháp học tập dựa trên dự án, thảo luận nhóm hoặc các hoạt động ngoại khóa sẽ giúp sinh viên phát triển kỹ năng tự chủ và tự chịu trách nhiệm trong học tập. Khuyến khích sinh viên tham gia các hoạt động chuyên môn, học thuật. Giảng viên phải là người truyền cảm hứng cho học sinh về các vấn đề trong chuyên môn mình giảng dạy.

Giảng viên cũng cần tạo ra môi trường học tập thân thiện, khuyến khích sinh viên tham gia thảo luận, bày tỏ quan điểm cá nhân để sinh viên phát huy tính tự chủ, tự chịu trách trong việc tìm kiếm và xử lý thông tin.

Thường xuyên bồi dưỡng cho sinh viên những kỹ năng mềm như kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng quản lý thời gian thông qua các hoạt động học tập. Những kỹ năng này không chỉ giúp sinh viên tự học hiệu quả mà còn giúp họ trở thành những người chịu trách nhiệm với hành động và kết quả học tập của mình